Een aantal weken geleden ben ik in de weer geweest met het fotograferen van groentes. Dit naar aanleiding van een eerder gefotografeerde knoflook tijdens mijn opleiding aan de Fotoschool Keistad. Het stilleven van die knoflook hangt nu boven mijn eigen eetkamertafel en het leek mij leuk om hier een vervolg aan te geven.
Wanneer je zoekt op Wikipedia voor een omschrijving van stillevens dan vind je het volgende:
“Een stilleven is een artistieke compositie (schilderij, tekening, foto) van roerloze of levenloze objecten, die met zorg zijn belicht. Met het schilderen van een stilleven kan een schilder zich concentreren op de compositie en op het gebruik van kleur en toonwaarde, het vloeiende onderscheid in kleurnuances tussen de lichtste en donkerste partij”.
Meest bekend zijn de stillevens als schilderij. De oorsprong hiervan ligt in de 16e eeuw waarbij stillevens werden geschilderd door schilders in opleiding. Zo konden zij oefenen met het gedetailleerd schilderen van verschillende soorten oppervlaktes als stoffen en lichteffecten op glaswerk of zilverwerk. Stillevens werden door heel Europa bekend en ook in Nederland werd het alsmaar bekender. Hier kwam meer aandacht voor stillevens van Pieter Claesz, Jan Claesz Heda, Willem Claeszoon Heda en Jacques de Gheyn II.
Stillevens van toen hadden veelal een betekenis. De onderwerpen en de compositie van de onderwerpen hadden vaak een symbolische betekenis en binnen de stillevens zijn er dan ook verschillende genres te vinden.
Zo heb je de Vanitas-Stillevens, te herkennen aan schedels, gedoofde kaarsen, vergaan fruit of andere “lege” voorwerpen. Dit zou staan voor ijdelheid en de zinloosheid van het aardse. Ook een veelvoorkomend genre binnen de stillevens is het Fruit-Stilleven waarbij de soorten vruchten verschillende betekenissen hebben. Bijvoorbeeld tropische vruchten als symbool voor rijkdom en de vaker voorkomende soorten fruit voor vruchtbaarheid.
Een aantal andere genres zijn het Jachtstuk, het Bloemstilleven, het Pronkstilleven en het Banketje.
Het stilleven bestaat dus uit roerloze objecten, wat van alles zou kunnen zijn. Hierbij wordt veel aandacht besteedt aan de belichting hiervan. Belangrijk zijn dan de kleurnuances en de details in de lichte en donkere tonen, als bijvoorbeeld schaduwen. Veel groentes zijn zeer kleurrijk, met een aantal die daar echt uitspringen. Zoals de paarse bloemkool en de romanesco die door zijn vormen mooie schaduwen creëert maar ook bij de bloemen en takken met verschillende kleuren en structuren. Ook wordt er goed gelet op de compositie. Hoe stel je het stilleven op, waar zet je wat neer, etc.
het stilleven als foto
Om mooie schaduwen te krijgen en de kleuren van de objecten te behouden kan er gebruik gemaakt worden van daglichtlampen. Het kan ook gewoon daglicht zijn, maar in dat geval kan je het licht wat minder “sturen” en onder controle houden. Het zou dus kunnen zijn dat de stillevens allemaal een andere uitstraling krijgen, terwijl ik het juist mooi vindt om een stijl door te trekken. Eenmaal de juiste opstelling van de lamp en de objecten, dan kan je gaan fotograferen.
Voor het maken van een serie zou je de stillevens vanuit dezelfde hoek kunnen fotograferen.
Bij een schilderij zou je de kleuren en schaduwen kunnen accentueren met verf. In de fotografie hebben wij daar Photoshop voor. De foto is de basis, die moet gewoon al goed zijn wil je daar verder aan kunnen werken. Hier wordt gekeken of de kleuren goed uitkomen en of bepaalde delen in de foto meer oplicht of juist donkerder gemaakt moeten worden.
Een foto, als stilleven. Stilleven anno 2021.
Fruit dat niet vergaat en bloemen die niet verwelken.
Leuk voor in de keuken, eetkamer of op de zaak.
